برای شرکت‏‎‏های استارت آپ داشتن پتنت بنا به دلایلی امری ضروری است. جذب سرمایه گذار یکی از دلایل مهم داشتن پتنت برای شرکت‏‎های استارت آپ می‏‎باشد .یک ایده یا یک فناوری ابتکاری که در نهایت قرار است محصولی از آن حاصل گردد، در صورت پتنت نشدن، ممکن است به دلیل خطر کپی برداری، ریسک بالایی برای سرمایه گذاری داشته باشد و معمولا سرمایه گذاری بر روی ایده یا فناوری‏هایی صورت می‏گیرد که که از حفاظت قانونی کافی برخوردار باشند. با این وجود، به دلایلی ممکن است پتنت کردن یک ایده‏‎ی صنعتی یا یک فناوری ابتکاری میسر نباشد. به عنوان مثال، ممکن است درخواست پتنت فناوری مذکور در ادارات ثبت اختراع، به دلیل شباهت با پتنت‏‎های قبلی و نداشتن نوآوری، یا به دلیل بدیهی بودن و یا بنا به دلایل دیگر، بسته به قوانین ثبت اختراع و نظر کارشناسان پتنت، صلاحیت لازم برای پتنت شدن را نداشته باشد. علی رغم این موضوع، باید توجه داشت که پتنت نشدن یک ایده یا فناوری ابتکاری (بنا به علل برشمرده یا هرعلت دیگر) نمی‏تواند دلیلی برنداشتن پتانسیل برای محصول شدن آن ایده یا فناوری باشد. محصول می‏‎تواند در هر صورت تولید شده و به فروش برسد ولی برای مرتفع ساختن مشکلات حقوقی با تولیدکننده یا توزیع کنندگانی که محصولی نسبتا مشابه ولی پتنت شده دارند و یا فقط پتنت آن را در اختیار دارند، معمولا بسته به میزان شباهت، بر اساس توافق طرفین، حق لیسانس بر اساس قراردادی به صاحب محصول پتنت شده تعلق می گیرد.
در کنار محاسنی که قوانین حفظ و صیانت از حقوق پتنت برای صاحبان آن به همراه می‎‏آورد، همواره سوء استفاده کنندگانی وجود دارند که به دنبال یافتن نقاط ضعف قوانین برای منفعت بردن خود باشند. یکی از این موارد سوء استفاده، پتنت ترول (patent troll) یا گردآورندگان پتنت (PAEs) است. پتنت ترول در حقیقت اشخاص یا ‏شرکت‏‎هایی هستند که پتنت های مختلف را جمع آوری کرده (عموما از طریق خرید کامل)، و سپس با رصد محصولات مرتبط و یافتن محصولی که تقریبا مشابه محصول پتنت شده است، برعلیه تولید کننده یا فروشنده‏‏‎ی اصلی آن محصول، اقامه‏‏‎ی دعوی نموده و در نهایت به عنوان صاحب پتنتی که حق او ضایع شده است غرامت دریافت می‏‏‏‏‏کنند. در حقیقت پتنت نزد این ‏شرکت‎‏ها یا افراد فقط و فقط برای دعاوی حقوقی و اخذ غرامت استفاده می‏‏‏‎شود. ممکن است اینگونه دعاوی حقوقی برای ‏شرکت‏‏‎های بزرگ چندان مشکل ساز نباشد و قسمتی از روند فعالیت آنها باشد ولی برای ‏شرکت‏‏‎های استارت آپ و نوپا، باعث می‏‏‎شود که این ‏شرکت‏‎ها به جای تمرکز بر نوآوری و توسعه‎ی فعالیت ها، بیشتر بر یافتن وکیل و جمع آوری مستندات جهت برنده شدن در دادگاه متمرکز ‏شوند. علاوه براین، هزینه‏‎ی بسیار سنگینی که یک شرکت استارت آپ مجبور به پرداخت آن در اینگونه دعاوی حقوقی می شود، ممکن است آنقدر زیاد شود که در نهایت منجر به انصراف شرکت استارت آپ از ادامه ی فعالیت اصلی خود شود.
البته این نوع مشکل عمدتا دامنگیر کشوهای توسعه یافته‎‏ای است که پتنت یکی از ارکان مهم در توسعه‏‏‎ی آنها فرض شده است و در بین این کشورها، آمریکا بیش از اروپا با این مشکل مواجه است. دلیل این اختلاف به قوانین پرداخت حق الزحمه‎ی وکلا در اروپا و آمریکا بر می‏گردد. در اروپا بر اساس قوانین و مقررات، طرف بازنده باید تمام حق الزحمه‎‏ی وکیل طرف برنده را بپردازد و این مورد باعث شده است که ادعای دعاوی حقوقی با این هدف با رغبت کمتری از سوی طرفین دنبال شود. در آمریکا برخلاف اروپا، هریک از طرفین مسئول پرداخت حق‎‏الزحمه‏‎ی وکیل خود هستند و بنابراین انگیزه‏‎ی وکلایی که در خدمت پتنت ترول قرار گرفته اند برای اینگونه دعاوی قضایی، قابل کنترل نمی تواند باشد.
روند تصاعدی متضرر شدن شرکت‎‏های استارت آپ از طریق پتنت ترول در شکل پایین نمایش داده شده است.



برای ممانعت از اینگونه فعالیت‏‏‎ها، راهکارهای زیادی مورد بررسی قرار گرفته و اقداماتی نیز انجام شده است. یکی از اقداماتی که می‏‎‏توان چشم انداز روشنی برای آن در آینده متصور شد، ایجاد شبکه‏‎ ‏ای به نام شبکه‏‎ی "لیسانس بر روی انتقال" (License on transfer) است که به طور اختصار به شبکه‏‎ی LOT شهرت دارد. LOT توسط برخی ‏شرکت‏‎های بزرگ و صاحب نام فناوری (از جمله شرکت گوگل، Dropbox ،canon و...)، با هدف حمایت از‏شرکت‏‎های استارت آپ ایجاد شده است و ‏شرکت‏‎های مختلف با زمینه فعالیت‎های گوناگون می‏‎توانند در این شبکه عضو شوند. عضویت در شبکه‏‎ی LOT باعث می‏شود که به محض اینکه پتنت یا پتنت‏‎هایی به شرکتی که عضو این شبکه نیست انتقال یافت (به عنوان مثال، شرکتی که در کار پتنت ترول است و پتنت ها را برای سوءاستفاده خریداری و جمع آوری می‏کند)، حق لیسانس آن پتنت/ پتنت‏‎ها، به صورت royalty free (بدون پرداخت حق امتیاز مربوطه ) برای کلیه‏‎ی ‏شرکت‏های عضو این شبکه فراهم شود. بدین ترتیب، تعداد پتنت‏‎هایی که میتوانند در اختیار ‏شرکت‏ها/ افرادی که در کار پتنت ترول هستند قرار گیرند به تدریج کاهش یافته و در نتیجه به مرور، انگیزه ی افراد یا ‏شرکت‏‎های ترول برای شرکت در اینگونه دعاوی قضایی پرهزینه و زمان‏‎بر کاسته می‏‎شود. این شبکه در جولای سال گذشته (سال 2014 ) ایجاد شد و در حال حاضر سرمایه‏‎ای بالغ بر 300 هزار پتنت دارد که از این تعداد بیش از 50 هزار پتنت گرنت شده می باشند.
فرایند فعالیت در شبکه‎ی LOT در شکل زیر نمایش داده شده است.




اقدامی که شرکت گوگل در راستای حمایت از استارت آپ ها و ترغیب در عضویت شبکه‏‎ی LOT انجام داده است از این قرار است که گوگل از ‏شرکت‏‎های استارت آپ دعوت کرده است که در طرحی با عنوان Patent Starter Program شرکت نمایند. گوگل تعداد 50 شرکت را از میان آنها انتخاب می‎کند و به آنان امتیازاتی خواهد داد. از جمله ی این امتیازات این است که گوگل به این ‏شرکت‏‎ها بسته به نوع و ماهیت فعالیت آنها، دو خانواده‎‏ی پتنت (مشتمل بر چندین پتنت مرتبط با یک فناوری یا محصول) از سبد پتنت های خود اعطا می‎‏نماید. همچنین هزینه‏‎ی عضویت این ‏شرکت‏ها را برای دو سال در شبکه ی LOT پرداخت می‏‎کند. علاوه بر اینها، گوگل برای این ‏شرکت‏‎ها، اجازه‎ی دستیابی به پورتال گوگل که شامل دسترسی به کلیه‏ ی پتنت‏ها اعم از پتنت هایی از گوگل که توسط شخص یا شرکتی دیگر برای هدف تولید یا فروش خریداری شده‏‎اند و درخود شرکت گوگل توسعه نیافته اند (این پتت ها به پتنت های non-organic معروف هستند) را فراهم می‏کند.
این امتیازات باعث تشویق و توجه بیشتر ‏شرکت‏ها، بخصوص ‏شرکت‏های استارت آپ به عضویت در شبکه‏ ‏ی LOT شده و بدین ترتیب پتنت های این شبکه به نوعی متعلق به این شرکت ها میشود. در نهایت پیش‏‎بینی میشود که با عضویت بیشتر ‏شرکت‏‎ها در این شبکه، پتنت های کمتری در اختیار سوء استفاده کنندگان قرار گیرد و در نتیجه دست آنان برای منفعت بردن نادرست از پتنت ها کوتاه می‎شود.

کانون پتنت ایران | اخبار | طرح گوگل برای حمایت از شرکتهای استارت آپ